Tauvaga mo te Fakaigoaga o te Vaka o te

Kua taunuku ni ietahi o fakamoemoega o Tokelau i te fakaopoopo ai o he vaka kua fauhia
fakapitoa ke folau i te vaifenua o te Atu-Tokelau. Ko te vaka tenei ko he fakaopoopoga ki te
fuavaka a koulua, ma ko he avanoa gali tenei ke tuku atu ai to igoa ma fakamautu ai i loto o na
talaaga o to tatou atufenua. Ko te tauvaga tenei, ko he hakiliga o he igoa o to tatou paopao ka
gafatonu ma na femalaakiga i te vaifenua. Hea nei he igoa ka fakaigoa ai te vaka fou tenei?


Ko te vaka tenei kua fauhia fakapitoa ke kavea ma fakamama kavega ki na manakoga o tatou
tagatanuku. Ka fehoahoani tenei vaka ki na malaga fakaola pe ko na fakalavelave fakafuaheki i luga o
te moana kae maihe ai te hologa lelei o na femalagaakiga o tagata nuku i te ahiahi atu ai ma tafafao
ki na kaiga i te vaifenua. Ko na atiakega ienei kua taloaloa malie ke fakataunuku, ma ko te agaigai atu
o kitatou ki te fakaikuga o te tauhaga tenei, ka taunuku mai ai te paopao a koulua mo te kamataga o
na tautuaga a ia mo Tokelau. I te pa mai ai o te vaka tenei ia Ianuali 2019, ka gafatonu te pulepulega
o te Transtok i na galuega fakatino. Ko tenei la kua venei ai he lagona ma te Minihita o
Femalagaakiga ke kavea koe ma tino i loto o na tala fakaholopito o Tokelau, e tauva ki te fakaigoaga
o te vaka fou tenei a Tokelau.

E taua lele ke atagia i te igoa, i ni mataituhi e he i lalo ifo o te lima (5) mataituhi, na tofiaga o te vaka
fou tenei kua fauhia fakapitoa ke malaga i vaifenua. E iei te fakatagaga ke fatu mai he igoa i ni
mafaufauga e kehe mai ma patino ki te tino lava ia mo te fakaigoaga o te vaka fou tenei. Kae e taua
foki ke manatua e kilatou ienei ka tuku atu o latou igoa ki te tauvaga, ke fakataua ia Tokelau ma na
nau o ia e kehe mai ai lava ia ma ietahi fenua, ko tana aganuku, ma te hokotaga a ia ki te
hikohikomaga ma na tekonolohi.

E fakataumuna atu ma te fakaaloalo ki te mamalu o na Taupulega e tolu ke fakataunuku ni tauvaga
fakalotoifenua ke tofili ai he igoa e talafeagai mo te tukuatuga aloakia o na igoa uma e fa ki lihi o na
igoa ka fai ki ei he fakaikuga ma te fono mamalu o te Fono Fakamua ia Novema 2018.

Ka gafa te Laulau Fakatonutonu ma te fakamaopoopo o na igoa ma filifili ai te tino ka fakamanuiagia i
tenei tauvaga. Ko te tino ka malo i tauvaga tenei ka maua e ia he fakamanuiaga tauheleni e NZ$
1,000.00.

Ko na igoa e tuku mai ki te Laulau Fakatonutonu mai teki latou ei fafo atu o Tokelau ka fai ki ei te
fakaikuga ma te Laulau o te Transtok. Ko te igoa e malilie ki ei te laulau, ka tuku fakatahi ki te lihi o
na igoa a na fenua e tolu ka fai ki ei te fakaikuga mamalu ma te Fono Fakamua. Ko na igoa e
fuafuagia ke tuku mai e kilatou ienei e mafai ke lafo atu ki te Fakatonu o te Mataeke o
Femalagaakiga.

Mo he tahi fefaiakiga e mafai ai ke fakamautu he igoa o te tatou vaka, e mafai oi toe kikila kitatou ki
tua ki o tatou tupuna kua momoe atu, ma ni igoa foki nae fakaigoa ai e kilatou o tatou vaka atafaga
pe ko na tulula a ia. Ko na igoa ienei i lalo kua na ko he tama lihi na mafai ke fakamaopoopo mai i ni
tamana ma ni matua matutua i luga o Tokelau. Ko te lihi tenei e mafai ke fakatupu lahia i te
fehoahoani mai ai o na tamana i loto o Taupulega e tolu (3).
 
Tate Himone Kaniere
Teine Te Fetu Te Lupe
Tuia Henia Filemu
Maletino Telehia Heipua
Malihi    
 


E taua lahi lele ke matau ko te lihi tenei e he ko te katoaga ia o na igoa o na vaka atafaga pe ko na
tulula oa tatou tamana kua momoe atu. E mafai ke fakaopoopo ni ietahi igoa i te lagolago ai o na
nuku. Ko te agaga o tenei lihi ko he fehoahoaniga ke fai ma fakamanatu ki te koulua i toe fafagu mai
ai o na igoa o na vaka ienei, kae hilihili ai te fakaamanakiagia o na meatotino a na kaukaiga eo latou
na igoa ienei.
Ke kaufakatahi atu koe ki te tauvaga tenei, tuku mai hau imeli ma fakailoa mai ai te tau igoa ma

tuatuhi ki te hui o te laulau kua tofia mo te fakatinoga o te fakaikuga:

Atafu – Tessa Kirifi tessa.kirifi@gmail.com
Fakaofo – Iuliano Tinielu iulianot@live.com.au
Nukunonu – Asifangalua Halaevalu-Pasilio asifangalua@gmail.com
Fafo atu ma Tokelau – Himona Mei h.mei@tokelau.org.nz

Na Tuluga ma na Tukutukuga o te Tauvaga tenei

1. Numela o na Igoa e fakamatuku atu: E fakataga oioiti te igoa e fokotahi ma te tino e tuku atu
ki loto o te tauvaga. Ko te igoa tenei e tatau ke maua mai i te 23 Oketopa 2018.

2. Taimi Fakapapau: Ko na igoa uma e fakamatuku mai, e taua ke iei he galuega ma na
Taupulega e tolu ki te filifiliga o he igoa e fokotahi ma talafeagai i maea ai o te 23 Oketopa 2018. Ko
te agaga maualalo ko te lava o he taimi ke fai ai he fakaikuga ma na tamana ka ko heki tuku atu
aloakia na igoa ienei ki te Fono Fakamua i te fonotaga a ia, ia Novema.

3. Igoa e Fakamatuku mai e kilatou e Fakapapau: Ko ho he igoa e fakamatuku mai ki te tauvaga
e manakomia ko he tino kae he fakataga ni kapupani pe ko na fakalapotopotoga. Mo kilatou uma e
galulue i loto o te Transtok e he mafai ke kaufakatahi ki te tauvaga tenei.

4. Aia o kilatou e Fakamatuku mai o latou Igoa: Ko na igoa uma e fakamatuku mai ki loto o te
tauvaga tenei ka kavea ma meatotino a te Transtok ma e he toe fakamatuku atu ki te tino ea ia te
igoa na fakamatuku mai. Ke agavaka te tino mo te fakamanuiaga tau heleni, e manakomia ke
maokehe malie ma ko he igoa na fatu lava e koe.

5. Fefaiakiga o te Fakaikuga: I te fakatinoga o na galuega a te laulau, ka filifili ai he igoa e kitea e
talafeagai ma maokehe malie mai, i na tahi igoa ke maua e ia te malo i te fakamanuiaga tau heleni.
Ko te fakaikuga a te laulau tenei ka tamau uma ki ei kilatou ienei na fakamatuku mai a latou igoa. Ka
heai he toe fakatalanoaga o te fakaikuga tenei ma te Laulau Fakatonutonu.

6. Fakailoaga o te tino kua Malo: Ko te tino ka fakamanuiagia i tenei tauvaga ka tuku atu ki ei he
fakailoaaga fakapitoa kui atu i he imeli na fakapipiki ki tana apalai.